Kariyer Planlama ve Geliştirme - Kariyer Anlamında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri

   1. Kariyer Anlamında Yaşanan En Önemli Sorunlar Nelerdir?

  Kariyer, "Kişinin başlangıç yaptığı, yaşamının üretken yıllarını kullanarak geliştirdiği ve genelde çalışma hayatının sonuna dek sürdürdüğü iş ya da pozisyon" anlamına gelmektedir. Biz insanlar, hayatımız boyunca durmadan öğrenir ve gelişiriz. Bu gelişimin sonu yoktur. Doğru kariyer planlaması ile yaşam boyu sürecek gelişimimizi en iyi şekilde yönlendirmiş oluruz. Potansiyelimizi en iyi şekilde ortaya çıkaracak, kişilik yapımıza, karakterimize, ilgi alanlarımıza, sosyal beceri ve tutumlarımıza uygun bir meslek seçimi gerçekleştirmemiz için, bahsedilen doğru kariyer planlaması büyük önem taşır. 

  Kariyer planlamamızın yanında, mesleğimizi yapacağımız yerde kariyer yönetimi de önemlidir. Kurumların kariyer yönetim süreçleri olmalıdır ve bu süreç doğru işlemelidir. Aksi taktirde karşımıza bazı problemler çıkabilir. İşten ayrılma oranları yüksek olabilir. Bu durumda çalışacak uygun bir eleman bulma problemi doğar ve kurumda iş ilerleyişi aksar. Kurumu benimsememe sonucu işe yeni girenler uyum sağlayamayarak kısa sürede istifa edebilir. Bu sebepten dolayı doğru seçimler yapmak, iş yerinde uyumluluk sağlamaya çalışmak ve alışma sürecini en iyi ve hızlı şekilde geçmek gerekir. Uyumsuzluk ve kendini adayamama bu problemi daha da büyütebilir. Kurumlar önemli pozisyonlar için uygun eleman bulamayabilir. Bunun bir sebebi, kurumda iyi denebilecek, başarılı çalışanların başka departmanlara geçmesinden kaçınılması olabilir. Bunun nedeni o elemanların yerini dolduramama kaygısı olabilir. Sonuç olarak iyi çalışanlar yerinde saymış olur ve yeni nitelikli çalışanların iş bulma fırsatları azalır. Kurumun genel müdürünün yetersiz olması, deneyimsizlik; karşılaşılacak problemleri büyüterek kriz haline getirebilir. Yöneticilik atamalarında başarısızlık ise, çalışanları iyi analiz edememe ve daha iyi durumda olabileceklerken potansiyellerini ortaya çıkaramama ile sonuçlanabilir. Aynı zamanda kötü bir yönetici negatiflik yayar ve performans düşüklüğü, moral bozukluğu, stresli ortam sebebiyle çalışanlar üzerinde kötü etki bırakır, başarısızlığa davetiye yaratır. Kadınların çocuk büyütmek için kariyerlerine ara vermeleri veya durdurmaları, kadın çalışanların aile ve meslek yaşamı sorumluluklarını dengeleme arayışları da günümüzde karşılaştığımız problemlerdendir. Ay ışığı sorunu diye geçen güncel problemlerden biri ise, bir insanın kendi mesleğine ek olarak 2. Veya 3. İşlerde çalışması anlamına gelir.

  Kariyer anlamında bir diğer sorun ise, aslında en önemlisi diyebileceğimiz, kişilerin hangi konularda yetkin olduklarını bilmemeleridir. Yapacağımız hatalı kariyer planlaması, gelecekte isteksizlik, mutsuzluk ve sonuç olarak tatminsizlik ve iş hayatında başarısızlıkla sonuçlanır. Kişi kendini iyi tanımalıdır ve karşısına çıkan durumlarda nasıl davrandığı iyi incelenmelidir. Kendini tanımama, yeteneklerinin farkında olmama, kendine güven eksikliği bu sorunun içinde önemli parçalardır. 

2. Kariyer Anlamında Yaşanan Sorunlar İçin Çözüm Yöntemleri

A) Bireysel Çözüm Yöntemleri

  Kariyer anlamında yaşanacak sorunlara bireysel çözümler düşünüldüğünde, ilk önce kariyer planlaması yapmanın önemine değinmeliyiz. Mesleğimiz ne olursa olsun, her birimiz iş hayatımızda çeşitli sorunlarla karşılaşırız ve karşımıza çıkabilecek her problemi engellemek mümkün değildir. Ancak iş hayatına ilk adımlarımızın sağlam olması için, yolun başında iyi bir kariyer hedefi konmalıdır. Bir kariyer hedefinin iyi olup olmadığı ise yine kişiye göre değişmektedir. Bir kişiye göre uygun olan bir iş bir diğeri için oldukça rahatsız, mutsuz edici bir pozisyon olabilir. Bu yüzden, her insan kendi kişiliğine göre meslek seçimi yapmalı ve kariyer hedeflerini bunlara göre belirlemelidir. 

  Kişi kendine uygun bir meslek hedefi belirlemek için küçüklüğünden beri ilgi duyduğu, yapmaktan memnun olduğu veya olabileceği hobilerini, alışkanlıklarını düşünerek yola çıkılabilir. Ancak yapabileceğimizi düşündüğümüz her iş bizi mutlu edecek özelliklere sahip olmayabilir veya biz kişilik olarak o işe uyum sağlayamayabiliriz. Bu yüzden uzun vadede sıkıntı oluşturmayacağına emin olduğumuz seçimler yapmalıyız. Bu bize hem zaman kazandırır hem de hayat kalitemizi arttırır. Daha doğru bir seçim için düşündüğümüz mesleği yapan kişilerle iletişime geçilip merak edilen sorulara cevap bulunabilir, iş ortamları incelenebilir. Aynı zamanda çevre genişletilerek hem iş seçimlerimiz bize uygun ve başarılı olur hem de mesleğe başladığımızda sahip olduğumuz iş çevresi, tanıdığımız meslektaşlar herhangi bir problemle karşılaşıldığında, tavsiye almak için arkadaşlık edebilir. Ayrıca, bunlara ek ve daha kolay bir seçenek olarak, günümüzde ulaşılması oldukça kolay olan online meslek yatkınlık testleri çözülebilir, konuyla ilgili araştırmalar internet ve kitaplar aracılığıyla yapılabilir. 

  Yönetim açısından problemli bir işte çalışıyorsak, bireysel çözümler negatiflikten olabildiğince az etkilenmeye çalışmak, var olan problem için çözüm yöntemleri düşünmek ve aynı durumdan şikayetçi olan kişilerle birlik olmak durumu düzeltmeye yardımcı olabilir. Böyle durumlarda sorunun kaynağı iyi gözlemlenmeli ve doğru tespit edilmelidir. Çalışılan kurumda yabancılık çekme, uyum sağlayamama problemlerini yaşamamak ve de yaşatmamak için, işe yeni başlamış bir elemana orada deneyimli kişiler yol gösterebilir, hızlıca öğrenme gerçekleşir ve uyum süreci çabucak atlatılır. Çalışanların daha iyi adapte olabilmesi için bir kişi görevlendirilip belli bir süre yanında olmaya, genel olarak işleyişi anlatmakta ve tanıtmakta yardımcı olması düşünülebilir.

B) Toplumsal Çözüm Yöntemleri

  Kariyer alanında yaşanan sorunların çözümüne toplumsal yaklaşım, birlik haline gelerek ve fikir birliği ile olmalıdır. Kariyer planlaması aşamasında insanlara yardımcı olmak için seminerler verilebilir. Kendi hayatımızdan örnek verecek olursak, üniversite tercih zamanından aylar önce genellikle okul rehberlik servisi aracılığıyla veya üniversitelerin kendi yapmış oldukları reklamlar ile bölümler tanıtılıyor. Ancak bunun yeterli olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü hem öğrenci sayısı çok fazla olduğundan bireysel olarak ilgilenmek çok zor, hatta imkânsız; hem de ihtiyaç duyulan bilgi yeterince iyi aktarılamıyor. Öğrenciler aslında bu kısımda yine yalnız bırakılmış oluyorlar. Bu yüzden daha fazla yetkin insan görevlendirilmeli ve toplu bilgilendirmelere ek olarak öğrencilerle bireysel ilgilenme fırsatı da yaratılmalıdır. Toplum bilinçlenirse bu talep doğacak ve de sonuç olarak karşılanacaktır.

  Eleman bulamama problemi için toplumsal çözümler, insanları küçük yaştan itibaren kültür sanat etkinlikleri ile içli dışlı hale getirmek, ileride bu kaynaklara -sinema, tiyatro, müzik, resim gibi- daha kolay ulaşabilecekleri koşullar yaratılmalıdır. Çünkü bu olmadığı taktirde sanatla ilgili bir meslek yapmak isteyen insanlar geçim sıkıntısını düşünerek idealinden vazgeçecek hem hayallerini gerçekleştirememiş olacak hem de herkes gibi “sıradan” bir meslek yapmakta karar kılacak, yığılma yaşanacak ve ihtiyaç duyulandan fazla insan bir meslekte uzmanlaşmış olacak. İnsanlar sanata yönlendirildikçe hem kültür sanat etkinlikleri bu işi yapanlar için kazanç sağlayabilecekleri bir iş haline gelecek, hem de ilgi duyanlar servet dökmeden bu hobileriyle ilgilenmiş, boş vaktini değerlendirmiş olacak. Ve tabii toplumumuzda bir başka eksiklik olan sanatçıya saygı da artacak. 

  İşe adapte olamama ve sonucunda işten istifa edenlerin sayısının artmasında toplumumuzun rolü büyüktür. İnsanlar kimi zaman mesleklerinin ellerinden alınacağı düşüncesiyle kimi zaman da maddi kaygılardan dolayı çevresindekilerle olan bağlarını belli bir sınır içinde tutarlar, ihtiyaç halinde işi bilen kişilere kolaylıkla ulaşamayız. Toplumda iş sıkıntısı biraz olsun azalırsa insanlar daha rahat hareket edebilecek ve problemde olduğu gibi yeni eleman alımlarında veya yeni bir iş yerinde çalışılmaya başlandığında karşısındaki kişiyle sağlıklı iletişim kurabilecek, bilgilerini ve tecrübelerini tam olarak aktarabilecek. Böylece hem uyum süreci hızlı ve başarılı geçecek hem de insanların mesleki çevresi genişlemiş olacak. Paylaşılan bilgi çoğalacak, daha çok insana ulaşacak.

  Toplum baskısı genel olarak azaltılırsa, kariyer planlama aşamasında insanlar hem başkalarının fikirlerinden çok kendi istek ve yönelimlerine odaklanabilecek, hem de bunun iyi bir sonucu olarak mesleğini iyi yapacak, hayat mutlu ve sağlıklı ilerleyecek. Kötü bir yönetici veya işinde iyi olmayan bir çalışan, toplum baskısı olmadığı taktirde eğitimle kendini daha iyi performans yapabilecek duruma getirebilecek ve başka bir meslektaşına potansiyelini kullanma fırsatı vermiş olacak

C) Eğitsel Çözüm Yöntemleri

  Kariyer anlamında yaşanan sorunlara getirilebilecek en etkili çözümlerin temelinde elbette ki eğitim vardır. Bir toplumun kalkınmasını sağlayan, çalışma hayatını kolaylaştıracak olan şey aslında eğitimdir. Örnek vermek gerekirse, iyi eğitilmiş bir toplumda insanlar saygılı ve sorun çıkarmaya meyilli olmayacakları için, öğretmenler, doktorlar, hizmetle görevliler, aslında her türlü işte çalışan her insan mesleğini yaparken çok az sorunla karşılaşacak, insanlar tarafından anlaşılacaktır. 

  İş yaşantımızda karşımıza çıkacak problemlerden biri insanların pozisyon değişiminden kaçınmasıdır. Bu sorunu gidermek için çalışanlara iş hakkında detaylı bilgi verilmeli, onlardan istenenler konusunda eğitilmeliler. Bu sayede stres azalacak ve değişime daha sıcak yaklaşılabilecekler. 

  İyi bir yönetici, bir kurumda en önemli kişidir diyebiliriz. İyi yönetici, çalışanların yeteneklerinden haberdar olmalı, onları manevi açıdan motive edebilmelidir. Bu yüzden insanlar kurumlarda yöneticilik pozisyonuna getirilmeden önce bu konuda yardımcı olabilecek eğitsel programlar ve etkinliklerde faaliyet gösterebilirler. İyi bir yönetici aynı zamanda liderlik özelliklerini de kendinde bulundurmalıdır ki çalışanların motivasyonu düştüğünde yanlarında olabilsin ve bir problem yaşandığında durum daha kötüye gitmeden çaresine bakılabilsin. Eğitim, yöneticilik yapacak kişi için ayrı bir özenle ilerleyebilir ve belli bir değerlendirme yapıldıktan sonra görevlendirilebilir. 

  Kariyer planlaması yapılırken eğitim en küçük yaştan itibaren sürdürülmelidir. İyi eğitim almış bir çocuk kendini tanıyacak, güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olacak ve herhangi bir seçim yapması gerektiğinde, vereceği kararın geleceğini şekillendireceğini bilecek. Bu yüzden insanların kendine uygun bir gelecek hazırlayabilmesi için eğitim olabilecek en iyi düzeyde ilerlemelidir ve meslek seçimi yapılacağı zaman öğrencinin kafasında belli bir plan kesin hatlarla olmasa da belirmiş olmalıdır. 

D) Kurumsal Çözüm Yöntemleri

 Kariyer anlamında yaşanacak sorunlarda çalışılan kurumlar önemlidir. Kurumdaki çalışanların birbirleri ile iletişimlerinin iyi olması çıkacak problemlere kalkan oluşturur. Bahsettiğimiz işe alışamama, istifa etme sorunlarına bir çözüm önerisi olarak, çalışanları bir araya getirecek etkinlikler, zaman zaman iş dışı sosyal faaliyetler düzenlemek ortamı iyileştirecek ve dolayısıyla çalışanların performansını arttıracaktır. Kurum içinde gerekli durumlarda beraber çalışacakları işler de ilişkilerin kuvvetlenmesine, yeni gelen çalışanların adapte olma sürecine katkı sağlar. Kurumun yapabileceği bir başka şey, istifa etme talebinde bulunan çalışanlara iyimser bir tavırla yaklaşarak yaşadıkları bir sorun varsa bunu çözmeye odaklanmak ve bir süre izine çıkmasını teklif etmek olabilir. Bu sayede verilen karar çalışan tarafından daha iyi düşünülür, analiz edilir veya yaşanan bir problem çözüme kavuşturulur. Çalışan kendini değerli hissetmelidir ve aidiyet duygusu oluşmalıdır.

E) Hükûmetler Açısından Çözüm Yöntemleri

  Kariyer anlamında oluşacak sorunlardan, kadınların aile ve meslek yaşamı sorumluluklarını dengeleme arayışlarına hükümetler çözüm yolları bulabilir. Çözümünde en çok etkili olabilecekleri problem işsizlik olabilir. Daha fazla işyeri ve fabrika açılabilir, bu sayede insanların karşısına çıkacak fırsatlar çoğalır. Hükümetin yardımcı olabileceği bir başka yol ise emeklilik yaşını erkene çekmek olabilir. Hem genç çalışanların önü açılmış olur, hem de emekliliğe ayrılmak için yaşlanmayı beklemiş olmayız. Toplumumuzda çoğu insan emekli olduğunda bile çalışmaya devam etmek istiyor. Bunun ardında maddi sebepler vardır. Hükümetler bu sorunu çözmek için emekli maaşını arttırabilir. Emekli maaşı insanların sadece temel ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri kadar olmamalıdır, bu göz önünde bulundurulursa emeklilik zamanında çalışmak isteyenler olmayacaktır ve gençlerin yaşadığı işsizlik sorunu ortadan kalkacaktır. 

Ay ışığı problemi, yani bir kişinin kendi mesleğinin yanı sıra ek işlerde çalışarak daha fazla kazanç sağlamak zorunda kalmasıdır. Örneğin bir devlet okulunda çalışan öğretmen maaş yetersizliği sebebiyle aynı zamanda özel ders veriyorsa, özel kurumda, kurslarda da öğretmenlik yaparak ek kazanç sağlıyorsa bu ek işleri için fazladan zaman ve enerji harcayacaktır. Bunun sonucu olarak da asıl mesleğine iş yerinde yani okulda gereken önemi doğal olarak daha az verecek ve enerjisi düşük olacaktır. Bunun bir sonucu olarak da performansı düşecektir ve kötüleşecektir. Hükümetler bunun önüne geçmek için yine aynı çözüm yöntemi olan maaş arttırmayı düşünebilir. Böylece ek işe gerek kalmayacak, hem de yeni mezun, iş arayan öğretmenler gibi insanlar işlerini yapabilecek daha fazla yer bulacak, fırsatları çoğalacak.